Trường tiểu học 1 Trần Văn Thời được thành lập từ năm học 1991 - 1992, tiền thân của trường là trường Phổ thông cơ sở thị trấn Trần Văn Thời. Đến năm 1991, trường được chia tách thành 2 trường: Trường THCS thị trấn Trần Văn Thời và Trường tiểu học A thị trấn Trần Văn Thời. Đến năm 1993 đổi tên trường thành Trường tiểu học thị trấn Trần Văn Thời 1.

Năm 2014, Trường tiểu học thị trấn Trần Văn Thời 1 được đổi tên thành Trường tiểu học 1 Trần Văn Thời, là trường đầu tiên của tỉnh Cà Mau được Bộ GD&ĐT công nhận đạt chuẩn quốc gia theo quyết định số: 4575/GD-ĐT vào ngày 10 tháng 8 năm 2001.

Trường tiểu học 1 Trần Văn Thời đã từng bước khẳng định được uy tín, chất lượng của nhà trường so với các trường trong huyện. Nhà trường đã xây dựng được đội ngũ giáo viên tương đối vững vàng về chuyên môn, nghiệp vụ. Trường có giáo viên tham gia Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp huyện đạt thành tích cao. Nhiều giáo viên được công nhận danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, cấp tỉnh và Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Chất lượng giáo dục hàng năm được nâng cao. Tỷ lệ học sinh hoàn thành chương trình lớp học đạt 98,9%; hoàn thành chương trình tiểu học đạt 100%. Với những thành tích trên từ năm học 2011-2012 đến nay mỗi năm nhà trường đều được UBND huyện Trần Văn Thời công nhận danh hiệu tập thể Lao động Tiên tiến, UBND tỉnh Cà Mau công nhận danh hiệu tập thể Lao động Xuất sắc và được tặng Bằng khen, Thủ tướng chính phủ tặng Bằng khen, được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Năm học 2016-2017 được UBND tỉnh Cà Mau tặng thưởng Lá cờ đầu. Năm học 2018 – 2019 được UBND tỉnh tặng Bằng khen.

Năm học 2018-2019, nhà trường có 34 giáo viên trực tiếp giảng dạy, đều đạt  100% trình độ đào tạo Cao đẳng và Đại học. Tổng số học sinh 974 em được chia làm 28 lớp. Trường có chi bộ đảng với 29 đảng viên, chi bộ đảng hằng năm được công nhận trong sạch, vững mạnh và giữ vai trò hạt nhân lãnh đạo các hoạt động của nhà trường. Các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đội TNTP Hồ Chí Minh, Ban đại diện CMHS đều hoạt động tích cực, góp phần xây dựng nhà trường hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. 

Mục đích tự đánh giá là nhà trường tự xem xét, tự kiểm tra, chỉ ra các điểm mạnh, điểm yếu của từng tiêu chí, xây dựng kế hoạch cải tiến chất lượng và các biện pháp thực hiện để đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng giáo dục do Bộ GD&ĐT ban hành. Nhằm xác định mức độ đáp ứng mục tiêu giáo dục trong từng giai đoạn của nhà trường, thông báo công khai với các cơ quan quản lý giáo dục về thực trạng chất lượng giáo dục, để Sở GD&ĐT Cà Mau đánh giá và công nhận trường đạt tiêu chuẩn chất lượng giáo dục, từ đó không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.